Στην Κύπρο δεν συνομολογούνται πολιτικές συμμαχίες στη βάση αρχών και συγκλίσεων. Αυτό που συνομολογείται είναι ένα μωσαϊκό πολιτικών συμμαχιών με προφανή στόχο την κατάληψη της εξουσίας και το διαμοιρασμό των λαφύρων της. Πουθενά, σε κανένα ευρωπαϊκό κράτος, δεν συνάπτονται τέτοιες ετερογενείς, ετερόκλιτες και αντιφατικές πολιτικές συμμαχίες.
Ο χώρος που μου παρέχει η φιλοξενούσα εφημερίδα - τον οποίο κατ’ εξακολούθηση καταχρώμαι - δεν μου επιτρέπει μια πλήρη αναφορά όλων των κατά καιρούς ετερόκλητων συμμαχιών. Θα δώσω έμφαση σ’ αυτές του ΔΗΚΟ και του ΑΚΕΛ, που δεν αποκλείεται να επαναληφθούν στις προεδρικές εκλογές του 2023. Ήδη, τα πρώτα σημάδια φάνηκαν με την πρόσφατη εκλογική συμμαχία των δυο κομμάτων στις δημαρχιακές εκογές της Αγλαντζιάς. Άξια μνείας είναι και η αναφορά του κ. Παπαδόπουλου για τους «κοινούς αγώνες με την Αριστερά».
Δεν με απασχολούν οι πρόσφατες αποχωρήσεις ή αποσκιρτήσεις ή αποστασίες ή προδοσίες των πέντε στελεχών του ΔΗΚΟ. (Η επιλογή των χαρακτηρισμών, επαφίεται στη διακριτική ευχέρεια των άμεσα ή έμμεσα εμπλεκομένων). Με βάση την ιστορία του κόμματος αυτού, επρόκειτο για ένα σύνηθες φαινόμενο.
Το ΔΗΚΟ είναι το κόμμα που δημιουργήθηκε με άξονα την εξουσία. Χάρη στην άσκηση της εξουσίας, με επικεφαλής τον ηγέτη του, το ΔΗΚΟ μπόρεσε να καταξιωθεί ως μια υπολογίσιμη δύναμη στις βουλευτικές εκλογές του 1981 (19,5%) και να φτάσει στο απόγειο της εκλογικής του επιρροής στις βουλευτικές του 1985 (27,65%). Στις δύο περιόδους που βρέθηκε εκτός εξουσίας (1988-1993 και 1998-2003), αντιμετώπισε σοβαρές εσωκομματικές κρίσεις και υπέστη εκλογική συρρίκνωση.
Η πρώτη προεκλογική συμμαχία, μετά το θάνατο του Μακαρίου, έγινε στις προεδρικές εκλογές του 1983. Δύο αντίθετες σχολές σκέψης, ο Σπύρος Κυπριανού και το ΑΚΕΛ, αποφάσισαν να συμπράξουν, παρά τις τεράστιες διαφορές τους στην αντίκρυση του Κυπριακού και να συνεργασθούν για την εκλογή του πρώτου. Υπέγραψαν και συμβόλαιο, το γνωστό Μίνιμουμ Πρόγραμμα, που αναφερόταν και στην εξεύρεση λύσης του Κυπριακού, μέσω του διακοινοτικού διαλόγου. Ο Σπύρος Κυπριανού εκλέγεται Πρόεδρος από τον πρώτο γύρο.
Δεν άργησαν να εμφανιστούν τα πρώτα σύννεφα στη συμμαχία. Με αφορμή την απόρριψη των Δειχτών ντε Γκουεγιάρ, ξεκίνησε η σύγκρουση. Δημιουργείται πολιτική κρίση, στη σύγκρουση παρεμβαίνει και ο ΔΗΣΥ και δημιουργείται μια άτυπη συμμαχία ΑΚΕΛ-ΔΗΣΥ. Η ηγεσία του ΑΚΕΛ ζητεί παραίτηση του Προέδρου, Ο Κυπριανού αποκηρύσσει το ΑΚΕΛ και λύνει τη συνεργασία μαζί του.
Το ΑΚΕΛ στις προεδρικές του 1988 κατεβαίνει στις εκλογές, με υποψήφιο τον αποστασιοποιημένο, μέχρι τότε από την πολιτική, Γιώργο Βασιλείου. Ο Σπύρος Κυπριανού αποκλείεται από τον πρώτο γύρο. Στη δεύτερη Κυριακή, ο Βασιλείου εκλέγεται Πρόεδρος. Μέχρι τη λήξη της θητείας του, ο Πρόεδρος Βασιλείου απολαύει πλήρους στήριξης από το Δημοκρατικό Συναγερμό, στην πολιτική του στο Κυπριακό. Λίγους μήνες πριν από τις προεδρικές, ο ΔΗΣΥ αποφασίζει να διεκδικήσει τις εκλογές με το Γλαύκο Κληρίδη. Και τότε γίνεται η μεγάλη ανατροπή. Η πολιτική Βασιλείου δεν είναι πια πολιτική Κληρίδη. Μετά τον πρώτο γύρο, ο Γλαύκος Κληρίδης σπεύδει στο Σπύρο Κυπριανού και εξασφαλίζει την υποστήριξη του ΔΗΚΟ στην υποψηφιότητά του, με αντάλλαγμα την αποκήρυξη των Ιδεών Γκάλι και το σχηματισμό συγκυβέρνησης από τα δύο κόμματα. Ο Βασιλείου τη δεύτερη Κυριακή χάνει τις εκλογές και την προεδρία με διαφορά μόνο 2.176 ψήφων.
Ο Γλαύκος Κληρίδης σχηματίζει το 1993 κυβέρνηση στην οποία μετέχουν και υπουργοί από το ΔΗΚΟ. Αποκηρύσσει τις Ιδέες Γκάλι και στρέφεται προς απορριπτική πολιτική. Ξεκινά η εποχή του δόγματος του «Ενιαίου Αμυντικού Χώρου». Η συνεργασία συνεχίζεται... μέχρι λίγους μήνες πριν από τις εκλογές. Όταν ο Δημοκρατικός Συναγερμός εξαγγέλλει την απόφασή του να επαναδιεκδικήσει την προεδρία με το Γλαύκο Κληρίδη, ο Σπύρος Κυπριανού γίνεται έξω φρενών. Θεωρεί ότι εμπαίχθηκε και αφήνει να διαρρεύσει ότι στην άγραφη συμφωνία της πρώτης Κυριακής των προεδρικών εκλογών, ο Γλαύκος Κληρίδης του υποσχέθηκε ότι θα ήταν Πρόεδρος μιας θητείας και στις εκλογές του 1998 ο Δημοκρατικός Συναγερμός θα στήριζε υποψηφιότητα Κυπριανού Ο Σπύρος Κυπριανού διαλύει τη συνεργασία και καλεί τους υπουργούς του ΔΗΚΟ να αποσυρθούν από την κυβέρνηση Κληρίδη. Κάποιοι υπουργοί του ΔΗΚΟ παραμένουν και υποστηρίζουν την υποψηφιότητα Κληρίδη. Εντυπωσιακή είναι η περίπτωση του Ντίνου Μιχαηλίδη, επιστήθιου φίλου του Σπύρου Κυπριανού.
Στις προεδρικές εκλογές του 1998 ο Γλαύκος Κληρίδης εκλέγεται για δεύτερη θητεία. Ο Γλαύκος Κληρίδης συμμάχησε με την «ανένδοτη» και «απορριπτική» ΕΔΕΚ και της πρόσφερε δύο καίρια υπουργεία (Άμυνας και Παιδείας), και συμφώνησε μαζί της να φέρει τους πυραύλους S-300. Η απόφαση του Γλαύκου Κληρίδη, που στην ουσία ήταν απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης, να ακυρώσει την αγορά των S-300 πυροδοτεί την αντίδραση της ΕΔΕΚ και προκαλεί την αποχώρηση των υπουργών της. Ο Κληρίδης εγκαταλείπει την πολιτική της απόρριψης και της πυραυλολογίας και επανέρχεται στη φυσιολογική του γραμμή.
Στις εκλογές του 2003, το ΑΚΕΛ, μετά από κάποια περίσκεψη, αποφάσισε ότι ο Τάσσος Παπαδόπουλος, που διαδέχθηκε τον Σπύρο Κυπριανού στην προεδρία του ΔΗΚΟ, θα ήταν ο εκλέξιμος αντίπαλος του Γλαύκου Κληρίδη. Οι θέσεις του Τάσσου Παπαδόπουλου επί του Κυπριακού ήταν πάντα γνωστές. Οι θέσεις αυτές ήταν εκ διαμέτρου αντίθετες από εκείνες του ΑΚΕΛ. Για παράδειγμα, η Δέσμη Ιδεών Γκάλι, που υποστήριξε το ΑΚΕΛ, για τον Τάσσο Παπαδόπουλο ήταν «τρίτος Αττίλας». Έξι μήνες πριν από τις επόμενες προεδρικές εκλογές λαμβάνει χώρα απόσυρση των υπουργών του ΑΚΕΛ από την κυβέρνηση και αποκάλυψη πολλών διαφωνιών, υπαρκτών ή εκ των υστέρων κατασκευασμένων.
Και, όμως, αυτή η ετερόκλιτη συμμαχία επαναλήφθηκε και στις προεδρικές εκλογές του 2008, με τη διαφορά ότι σ’ αυτήν την περίπτωση τον πρώτο ρόλο ανέλαβε το ΑΚΕΛ με το Δημήτρη Χριστόφια. Ήταν μια συμμαχία που σχηματίστηκε κάτω από άγνωστες μέχρι σήμερα συνθήκες. Στον πρώτο γύρο ο Τάσσος Παπαδόπουλος ήλθε τρίτος και ο λαός κλήθηκε να διαλέξει μεταξύ Χριστόφια – Κασουλίδη. Την ίδια επιλογή έπρεπε να κάνει και ο τότε Πρόεδρος του ΔΗΚΟ Μάριος Καρογιάν, ο οποίος, αφού διαμήνυσε στην ΕΔΕΚ «παιδιά, εμείς πάμε με Κασουλίδη», έσπευσε να συνάψει συμφωνία πολιτικής συνεργασίας με τον ΔΗΣΥ, που προέβλεπε πέντε υπουργεία και την προεδρία της Βουλής στον ίδιο, μετά τις βουλευτικές του 2011. Όμως, στο προεδρικό μέγαρο προηγήθηκε στις 18/2/2008, τη επόμενη του πρώτου γύρου των προεδρικών εκλογών, συνάντηση του Τάσσου Παπαδόπουλου με τον Νίκο Κατσουρίδη του ΑΚΕΛ. Μετά τη συνάντηση, οι «τασσικοί» στράφηκαν υπέρ της υποψηφιότητας Χριστόφια και το ΑΚΕΛ υποσχέθηκε την άμεση εκλογή του κ. Καρογιάν στην προεδρία της Βουλής σε περίπτωση εκλογής του κ. Χριστόφια. Κατόπιν αυτών των εξελίξεων, ο Μάριος Καρογιάν εισηγήθηκε την υποψηφιότητα Δημήτρη Χριστόφια στην Κεντρική Επιτροπή. Η συμμαχία στέφθηκε με επιτυχία και στις 6/3/2008 ο Μάριος Καρογιάν εκλέγηκε στην προεδρία της Βουλής. Αυτήν την μεταστροφή επιχείρησε να δικαιολογήσει ο Νίκος Πιττοκοπίτης, στέλεχος του ΔΗΚΟ, λέγοντας: «Δεν θα μπορούσαμε να σταθούμε στην εξέδρα δίπλα από κάποιον που είπε "ναι" στο Σχέδιο Ανάν». Τώρα, πώς μπόρεσαν στις επόμενες προεδρικές εκλογές του 2013 να σταθούν δίπλα στον Νίκο Αναστασιάδη, που και αυτός είπε "ναι" στο Σχέδιο Ανάν», είναι ένα ερώτημα που την απάντησή του ο αναγνώστης θα βρει στις δυο πρώτες παραγράφους του παρόντος άρθρου.
Το κυβερνητικό σχήμα υπό τον Δημήτρη Χριστόφια, όπως και το προηγούμενο υπό τον Τάσσο Παπαδόπουλο ήταν ένα συνονθύλευμα. Και στη νέα συμμαχία, υπήρχε ένα μεγάλο χάσμα μεταξύ των θέσεων του ΑΚΕΛ και των υπολοίπων κομμάτων που μετείχαν στην κυβέρνηση στο κυριότερο θέμα που απασχολεί τον τόπο, δηλαδή στο Κυπριακό. Τελικά, με πολλή καθυστέρηση η ΕΔΕΚ έκρινε ότι ήταν «πολιτικά υπεύθυνο και ηθικά ορθό» να αποχωρήσει από την Κυβέρνηση. Το ΔΗΚΟ θεώρησε «πατριωτικό καθήκον» να μην την ακολουθήσει. Διαφωνεί ανοικτά και με το χειρισμό του Κυπριακού από τον Χριστόφια, αλλά και με την οικονομική πολιτική της κυβέρνησης στην οποία μετέχει. Ο Νικόλας Παπαδόπουλος έφτασε στο σημείο να δηλώνει ότι «ο Πρόεδρος για χάρη κομματικών σκοπιμοτήτων διακινδυνεύει την ίδια την επιβίωση του κυπριακού ελληνισμού». (Εφημερίδα «η σημερινή», ημερ. 25.10.2009). Και, όμως, το ΔΗΚΟ παραμένει στην κυβέρνηση γιατί, σύμφωνα με μια άκρως απαξιωτική και προσβλητική για τον πρόεδρο Χριστόφια αιτιολογία του Μάριου Καρογιάν, «χωρίς το ΔΗΚΟ, δεν υπάρχει καμιά διασφάλιση ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα μας φέρει δίκαιη και βιώσιμη λύση». Αργότερα, και πάλιν από «πατριωτικό καθήκον» το ΔΗΚΟ αποχωρεί από την κυβέρνηση Χριστόφια.
Στις προεδρικές εκλογές του 2013 εξελέγη ο Νίκος Αναστασιάδης, με ποσοστό 57.48%, ο οποίος είχε στον πρώτο γύρο τη στήριξη του ΔΗΣΥ και του ΔΗΚΟ, ενώ στον δεύτερο γύρο είχε και τη στήριξη του ΕΥΡΩΚΟ. Στην αρχική σύνθεση της κυβέρνησής του, μετείχαν πέντε υπουργοί από τον ΔΗΣΥ, τέσσερις από το ΔΗΚΟ, ένας από το ΕΥΡΩΚΟ και ο μη κομματικός Μιχάλης Σαρρής, ως Υπουργός Οικονομικών. Στις 27/2/2014 το ΔΗΚΟ, με Πρόεδρο από τον Δεκέμβριο του 2013, τον Νικόλα Παπαδόπουλο, αποχώρησε από την κυβέρνηση. Οι τέσσερις υπουργοί που προέρχονταν από το κόμμα (Γιώργος Λακκοτρύπης, Φώτης Φωτίου, Κυριάκος Κενεβέζος και Πέτρος Πετρίδης) διαφώνησαν με την απόφαση αυτή και παραιτήθηκαν από το κόμμα. Ωστόσο, υπέβαλλαν και τις παραιτήσεις τους από τη θέση του υπουργού. Ο Νίκος Αναστασιάδης προέβη σε ανασχηματισμό της κυβέρνησης στην οποία αντικατέστησε τους τρεις από τους τέσσερις.
(Φιλελεύθερος, 23/8/2020)