Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο βασικός στόχος της Τουρκίας, με τις προκλητικές της ενέργειες στην κυπριακή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ), είναι να διακηρύξει ότι διαμοιρασμός των θαλασσίων ζωνών στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου - όπου διατηρεί εκατοντάδες χιλιόμετρα περίκλειστων ακτών - χωρίς τη συμμετοχή της, δεν μπορεί να υπάρξει.
Τα εμπλεκόμενα συμφέροντα και η Κύπρος
Η Κύπρος βρίσκεται στο επίκεντρο μιας ριζικής γεωπολιτικής και ενεργειακής αναδιάταξης σε μία περιοχή του κόσμου που έχει μια μακρά ιστορία συγκρούσεων. Στην ουσία, βρίσκεται στο επίκεντρο ενός νέου «Ανατολικού Ζητήματος» που είναι άγνωστο, αυτή τη στιγμή, που θα καταλήξει. Η εμπλοκή των συμφερόντων είναι τεραστίων διαστάσεων.
Αναζητώντας το περιεχόμενο της ΔΔΟ
Το 1977 άρχισε η διολίσθηση του Κυπριακού, με την Τουρκία να επιτυγχάνει την πρώτη από μέρους μας αποδοχή των κατοχικών δεδομένων. Στην πρώτη Συμφωνία Υψηλού Επιπέδου στις 12.2.1977, όπου έγινε ο μέγας «οδυνηρός», όπως τον αποκαλούμε, συμβιβασμός, ο Μακάριος δέχτηκε τη λύση της ομοσπονδίας και δη της «δικοινοτικής» ομοσπονδίας. Το αν δέχτηκε και τη «διζωνική» ομοσπονδία, έχει πλέον ακαδημαϊκό μόνο ενδιαφέρον, για τους λόγους που παρατίθενται πιο κάτω.
Στις 15/11/1983, ο Ντενκτάς ανακήρυξε την «Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου» (ΤΔΒΚ). Αυτό το καθεστώς δεν έχει τα στοιχειώδη συστατικά ενός κράτους σύμφωνα με τις διεθνώς παραδεδεγμένες αρχές του διεθνούς δικαίου. Το «κράτος» του Ντενκτάς ήταν γέννημα και θρέμμα της τουρκικής εισβολής του 1974. Στηριζόταν στα στρατεύματα κατοχής.
Οι επιδιώξεις της Τουρκία και η διχοτόμηση
Επανεμφανίστηκε ο πρώην Υπουργός Εξωτερικών της Βρετανίας Τζακ Στρο και, σε άρθρο του στην εφημερίδα Independent, υποστήριξε πως «μόνο ένα διχοτομημένο νησί θα θέσει τέλος στη διένεξη μεταξύ Τουρκοκύπριων και Ελληνοκύπριων». Επίσης, σημείωσε πως «είναι ώρα να τερματιστεί αυτή η φάρσα ότι μια συμφωνία μετά από διαπραγμάτευση για ένωση του νησιού με μία διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία θα είναι ποτέ πιθανή».
Τουρκοκύπριοι: Η καθυποταγμένη κοινότητα
Στα τραγικά αδιέξοδα στα οποία βρίσκεται σήμερα το Κυπριακό, οδήγησαν οι λανθασμένοι χειρισμοί του των τελευταίων 43 χρόνων. Η ελληνοκυπριακή ηγεσίας αποδέχθηκε τη λύση διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας, χωρίς αντίληψη των αναπόφευκτων συνεπακόλουθων που ενείχε η αποδοχή μιας τέτοιας λύσης στην περίπτωση της ημικατεχόμενης από τουρκικά στρατεύματα Κύπρου.
Η Δημοκρατία που καταφρονήσαμε
Αναντίλεκτα, η γέννηση της Κυπριακής Δημοκρατίας τα μεσάνυκτα της 15ης προς την 16η Αυγούστου του 1960 αποτελεί τον πιο σημαντικό σταθμό της Κυπριακής Ιστορίας. Με τις Συμφωνίες της Ζυρίχης και του Λονδίνου, παρά τις σοβαρές τους αδυναμίες, η Κύπρος αποκτούσε για πρώτη φορά στην Ιστορία της ανεξαρτησία, έστω και περιορισμένη.
Μετά την αποτυχία της τελευταίας διαδικασίας των συνομιλιών στο Κραν Μοντανά, το Κυπριακό έχει μπει σε ένα τέλμα από το οποίο πιθανό να εξέλθει, για να οδηγηθεί σε μία νέα φάση με άλλη μορφή. Το τι θα γίνει από εδώ και πέρα είναι εν πολλοίς άγνωστο. Όλα τα επώδυνα σενάρια είναι ανοιχτά μέχρι το πλέον ζημιογόνο.
Η Διάσκεψη στο Κραν Μοντάνα αποκάλυψε, για μια ακόμα φορά, τις επεκτατικές βλέψεις της Τουρκία έναντι της Κύπρου. Η Τουρκία, διαχρονικά, επιδιώκει λύση που θα της παρέχει τον γεωπολιτικό έλεγχο όλης της Κύπρου. Η Τουρκία δεν αρκείται στα κατεχόμενα τα οποία ουσιαστικά έχει προσαρτήσει. Επιδιώκει να έχει υπό την επικυριαρχία της και την υπόλοιπη Κύπρο, για να την κατακτήσει όταν οι συνθήκες τής το επιτρέψουν. Αυτός είναι ο λόγος που η Τουρκία επιμένει σε μορφή εγγυήσεων.
Το ενεργειακό ως καταλύτης του προβλήματος
Στη συνέντευξή του στον «Φιλελεύθερο» στις 21/5/2017 ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου δεν μπόρεσε να αποκρύψει τις πραγματικές επεκτατικές βλέψεις της Τουρκίας σε σχέση με τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας (ΚΔ) στην Υφαλοκρηπίδα και την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) της. Διατύπωσε, μη αφήνοντας περιθώρια παρερμηνειών, τις πάγιες θέσεις και επιδιώξεις της χώρας του, όπως αυτές αναγράφονται, κατά τρόπο σαφή και ωμό,
Στο προηγούμενο άρθρο μου, στις 26/2/2017, προσπάθησα να παραθέσω τις ωμές και αδυσώπητες πραγματικότητες που επέφερε η μακρόχρονη τουρκική κατοχή του βόρειου τμήματος της Κύπρου και που αποκαλύπτουν ακριβώς ότι το πρόβλημά μας δεν είναι δικοινοτικό, που θα λυθεί με την εξεύρεση τρόπου για να διαχειριστούμε τη διακυβέρνηση της Κύπρου μαζί με τους Τουρκοκυπρίους. Για τους Ελληνοκυπρίους, το πρόβλημα είναι οι σχεδιασμού της Τουρκίας για κατάκτηση όλης της Κύπρου και πως θα αντιμετωπιστούν αυτοί.
Ωμές και αδυσώπητες πραγματικότητες
Τα όσα ακολούθησαν την αχρείαστη και στερούμενη οποιασδήποτε πρακτικής σημασίας απόφαση της Βουλής, σύμφωνα με την οποία θα γίνεται ολιγόλεπτη αναφορά στα σχολεία στο ενωτικό δημοψήφισμα, απεκάλυψαν, κατά τρόπο ευδιάκριτο, πώς η τουρκική πλευρά αντιλαμβάνεται την επανένωση της Κύπρου και τον «νέο συνεταιρισμό». Πρώτιστα, όμως, επιβεβαίωσαν το τεράστιο τοίχος της καχυποψίας και της δυσπιστίας που χωρίζει τις δυο κοινότητες.
Η ευρωπαϊκή διάσταση του Κυπριακού
Όπως αναμενόταν από κάθε σοβαρό μελετητή του Κυπριακού, στη Διάσκεψη της Γενεύης δεν σημειώθηκε οποιαδήποτε σμίκρυνση της χαώδους διαφοράς που χωρίζει τις δυο πλευρές τόσο στο θέμα των εγγυήσεων και της ασφάλειας όσο και στις άλλες πτυχές του προβλήματος. Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι η Τουρκία, διά του κ. Τσαβούσογλου, δεν περιορίστηκε στη Διάσκεψη να εμμένει στις γνωστές της θέσεις για την ασφάλεια και τις εγγυήσεις αλλά προχώρησε σε δύο σημαντικές αξιώσεις που αφορούν ευθέως την Ε.Ε.
Προϋποθέσεις για ομοσπονδιακό κράτος
Το ομοσπονδιακό κράτος (federal state), σε αντίθεση με το ενιαίο κράτος, είναι κράτος σύνθετο που αποτελείται από δυο ή περισσότερα μέλη, τα ομόσπονδα κράτη (federated states) και τα οποία συμπράττουν στο σχηματισμό των κεντρικών ομοσπονδιακών οργάνων.
Κύπρος και ομοσπονδιακό σύστημα (1)
Αναμφισβήτητα, πριν από τη Τούρκικη εισβολή δεν υπήρχαν στην Κύπρο οι προϋποθέσεις για την υιοθέτηση δικοινοτικού ομοσπονδιακού συστήματος. Εφόσον οι δυο κοινότητες ήταν διάσπαρτες σε ολόκληρη την Κύπρο, η λειτουργία ομοσπονδιακού συστήματος θα προαπαιτούσε την αναγκαστική μετακίνηση πληθυσμού.
Κύπρος και ομοσπονδιακό σύστημα (2)
Στο άρθρο μου της περασμένης Κυριακής αναφέρθηκα στο τείχος που χωρίζει τις δυο εθνικές κοινότητες της Κύπρου, το οποίο είναι κτισμένο όχι από τούβλα αλλά, όπως προσφυώς παρατήρησε ο πρώην πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Ζοζέπ Μπορέλ όταν επισκέφθηκε την Κύπρο το 2005, από προκατάληψη, δυσπιστία και καχυποψία.
Η βιωσιμότητα μιας ομοσπονδίας στην Κύπρο
H βιωσιμότητα ενός οποιουδήποτε ομοσπονδιακού κράτους εξαρτάται κυρίως και πάνω από όλα από τη θέληση των μερών που θα το συγκροτήσουν να ζήσουν μαζί, με πνεύμα συνδιαλλαγής, κάτω από μια μόνη ανεξάρτητη γενική κυβέρνηση για προώθηση μερικών κοινών σκοπών και, ταυτόχρονα, να έχουν ανεξάρτητες περιφερειακές κυβερνήσεις για άλλους σκοπούς. (K. C. Wheare, Federal Government, 4η Έκδοση, σελίδες 36 - 39).
Ασπίδα μας η Κυπριακή Δημοκρατία
Είναι πασιφανές ότι η τούρκικη πλευρά με τις προτάσεις που κατά καιρούς υποβάλλει στις ατέρμονες διακοινοτικές συνομιλίες επιδιώκει την κατάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας -την οποία θεωρεί καταργηθείσα από το 1963- και τη δημιουργία στη θέση της δυο κυρίαρχων κρατών.
Τα «συνιστώντα κράτη» και η Κυπριακή Δημοκρατία
Με ανάμικτα αισθήματα θλίψης και απογοήτευσης διάβασα την τελευταία πρόταση που υπέβαλε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας στις 18.12.2013 στην Τουρκική πλευρά, μέσα στα πλαίσια των διαπραγματεύσεων για έκδοση κοινού ανακοινωθέντος που να περιέχει τη βάση των συνομιλιών όταν θα αρχίσουν. Με βάση τα όσα αναφέρονται στο σχετικό δημοσίευμα του «Φιλελεύθερου» ημερ. 28.12.2013, η πρόταση του Προέδρου κάθε άλλο παρά αποσκοπεί στο να ανακόψει την πραγματοποίηση των επεκτατικών σχεδιασμών της Τουρκίας.
Πως μας προέκυψαν τα «συνιστώντα κράτη»
Όπως έγραψα και σε προηγούμενο άρθρο μου ημερ. 5.1.2014, ο όρος «συνιστώντα κράτη» (constituent states) απαντάται το πρώτον στο σχέδιο Ανάν ΙΙΙ και συνεχίζει να χρησιμοποιείται και στα επόμενα.
Ενώ προηγουμένως γινόταν λόγος για «συστατικά κράτη» (component states), από το σχέδιο ΙΙΙ και μετά γίνεται μνεία του όρου «συνιστώντα κράτη»(constituent states).
Ανάγκη αλλαγής στόχου και στρατηγικής
Τα όσα λαμβάνουν χώρα στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) της Κυπριακής Δημοκρατίας δεν συνιστούν απλά μια παραβίαση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας μας, αλλά εντάσσονται στους ευρύτερου σχεδιασμούς της Τουρκίας να καταστεί μια υπερδύναμη στην περιοχή, όπως ήταν κάποτε η Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Το «παραγραμμένο» έγκλημα του εποικισμού
Η Τουρκία, για να πραγματοποιήσει τους επεκτατικούς της σχεδιασμούς, δεν αρκέστηκε στο βίαιο εδαφικό διαχωρισμό των δυο κοινοτήτων, αλλά διέπραξε ένα αποτρόπαιο έγκλημα πολέμου, τον εποικισμό των κατεχομένων, με αποτέλεσμα οι έποικοι να αποτελούν σήμερα την πλειοψηφία στο κατεχόμενο μέρος της Κύπρου. Με βάση δημοσιογραφικές πληροφορίες, από τις 330.000 που κατέχουν σήμερα «υπηκοότητα» του ψευδοκράτους οι 230.000 είναι έποικοι.
Ο Ο.Η.Ε. και τα τετελεσμένα της εισβολής
Για χρόνια η πολιτική ηγεσία του τόπου υψώνει, ως σημαία αγώνα για λύση που να οδηγεί στην απελευθέρωση των κατεχομένων από τα τουρκικά στρατεύματα κυπριακά εδάφη, τα Ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας (ΣΑ) του Ο.Η.Ε., που αναφέρονται στη τούρκική εισβολή και την ανακήρυξη του ψευδοκράτους.
Οι εγγυήσεις και το διεθνές δίκαιο
Η Τουρκία, για την εισβολή της στην Κύπρο το 1974, επεχείρησε να οχυρωθεί πίσω από το Άρθρο IV της Συνθήκης Εγγυήσεως. Το Άρθρο αυτό επιφυλάσσει, σε περίπτωση παραβίασης των προνοιών της Συνθήκης, το δικαίωμα σε μια από τις Εγγυήτριες Δυνάμεις «να προβεί σε ενέργεια με μόνο τον σκοπό της αποκατάστασης του καθεστώτος που δημιουργήθηκε από την παρούσα Συνθήκη».
Ελπίδα του γράφοντος είναι όπως έλθει η ευλογημένη ημέρα που θα συγκροτηθεί μια ενωμένη και δημοκρατικά διοικούμενη Κύπρος, για να συνεχίσει ελεύθερη και ανεξάρτητη την ιστορική της πορεία και να αποτελέσει τη γέφυρα που να συνδέει με διαρκή και ειλικρινή φιλία την Ελλάδα και την Τουρκία.
Οι προεκτάσεις της μη μετεξέλιξης
Με το Ψήφισμα 186 που εγκρίθηκε ομόφωνα στις 4.3.1964, η κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας, στην οποία δεν συμμετείχαν οι Τουρκοκύπριοι, πέτυχε να αποκτήσει διεθνή νομιμότητα. Έκτοτε η Τουρκία προσπαθούσε να εξουδετερώσει αυτό το Ψήφισμα. Η Τουρκία με την εισβολή του 1974 είχε ως βασικό στόχο την κατάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Αμέσως μετά την κοινή δήλωση των Αναστασιάδη και Ακιντζί, με αφορμή τη λήξη ενός έτους από την έναρξη των συνομιλιών, ο τελευταίος έσπευσε να επαναφέρει την τουρκική πρόταση για Πενταμερή Διάσκεψη στην οποία θα συμμετάσχουν οι τρεις Εγγυήτριες Δυνάμεις και οι δυο κοινότητες και στην οποία θα επιχειρηθεί η επίτευξη τελικής συμφωνίας.
Η τουρκική πλευρά επανειλημμένα προβάλλει τον ισχυρισμό ότι, με βάση το Σύνταγμα του 1960, η Κυπριακή Δημοκρατία λειτουργούσε συνεταιρικά μεταξύ της Ελληνικής και Τουρκικής κοινότητας της Κύπρου και ότι αυτό το «συνεταιρικό» κράτος της Κυπριακής Δημοκρατίας έπαυσε να υφίσταται από το 1963.
Ψευδαισθήσεις και παραπλανήσεις
Ακούμε και διαβάζουμε συχνά τα ρητορικά ερωτήματα: «με ποιο τρόπο θα διώξουμε την Τουρκία από την Κύπρο;» και «πως θα επανενωθεί η Κύπρος;». Τα ερωτήματα απευθύνονται σε όσους, για διάφορους λόγους, ανησυχούν και/ ή αντιδρούν στο περιεχόμενο της λύσης που μαγειρεύεται από ξενόφερτους μαγείρους, με βάση τη συνταγή που αναγράφεται στην «κοινή διακήρυξη» της 11ης Φεβρουαρίου 2014 και η οποία, στην πραγματικότητα, είναι αντιγραφή αυτής του περιβόητου σχεδίου Ανάν.
Η ξεχασμένη μετεξέλιξη της Κ.Δ.
Όπως αναμενόταν, στο δελτίο Τύπου που εκδόθηκε στις 14 τρέχοντος μηνός, μετά το πέρας αυτής της φάσης των εντατικών συνομιλιών μεταξύ Αναστασιάδη και Ακιντζί, ουδέν αναφέρεται για το θέμα της μετεξέλιξης της Κυπριακής Δημοκρατίας μετά την επιδιωκόμενη λύση. Ούτε, με βάση τα όσα έχουν δει το φως της δημοσιότητας, γνωρίζουμε αν οι ηγέτες των δυο κοινοτήτων συμφωνούν ως προς το θέμα αυτό.
Ο όρος «μιθριδατισμός» σημαίνει την απόκτηση ανοσίας σε τοξικές ουσίες και σε δηλητήρια. Ο όρος προήλθε από τον βασιλιά του Πόντου Μιθριδάτη ΣΤ ο οποίος, εξαιτίας του μεγάλου φόβου του μήπως τον δηλητηριάσουν, χορηγούσε στον εαυτό του βαθμιαία αυξανόμενες μη θανατηφόρες δόσεις δηλητηρίου, ώστε να αναπτύξει τελικά ανοσία. Μετά την ήττα του από τον Πομπήιο, ο Μιθριδάτης αποπειράθηκε να αυτοκτονήσει, χρησιμοποιώντας δηλητήριο, αλλά απέτυχε λόγω της ανοσίας που είχε αναπτύξει και τελικά κατέφυγε σε έναν μισθοφόρο ο οποίος τον σκότωσε με σπαθί.
Γιατί μια λύση Ομοσπονδίας δεν είναι βιώσιμη;
Η ελληνοκυπριακή ηγεσία αποδέχθηκε τη λύση ομοσπονδίας, χωρίς να προηγηθεί οποιαδήποτε σοβαρή επιστημονική μελέτη για την έννοια και το περιεχόμενο αυτής της μορφής διακυβέρνησης και χωρίς αντίληψη των αναπόφευκτων συνεπακόλουθων που ενείχε η αποδοχή μιας τέτοιας βάσης διαπραγματεύσεων για λύση του Κυπριακού.
Η έκβαση των συνομιλιών που διεξήχθησαν στο Μοντ Πελεράν της Ελβετίας επιβεβαίωσε αυτό που έχει προ πολλού επισημανθεί από μερικούς, που διαθέτουν επαρκή πολιτική παιδεία, κριτική ικανότητα και ελεύθερο φρόνημα, πως η «φιλοσοφία» της λύσης τη διζωνική δικοινοτικής ομοσπονδίας, που συμφώνησαν οι ηγέτες των δυο κοινοτήτων και «ευλόγησε» ο ΟΗΕ με το Ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας 649/1990, στις 12 Μαρτίου 1990, είναι αδύνατο να οδηγήσει σε βιώσιμη λύση, παρά μόνο θα καταλήξει είτε σε έναν χρονοβόρο διάλογο κωφών, είτε σε νέο αδιέξοδο είτε σε τουρκική λύση.
Ο «ζωτικός χώρος» της Τουρκίας
Ο Ταγίπ Ερντογάν, ο «νέος σουλτάνος», όπως έχει αποκληθεί από τους επικριτές του, φανατικός σουνίτης μουσουλμάνος, έχοντας πλέον το πεδίο απολύτως ελεύθερο για να ασκήσει τη προσωπική του πολιτική, μετά την καταστολή εκείνου φαρσοκωμικού πραξικοπήματος, την επίτευξη του πλήρους ελέγχου όλων των εξουσιών και τον παραμερισμό του στρατιωτικού κατεστημένου, είναι αποφασισμένος, αφού νομιμοποιήσει τη μονοκρατορία του με σχετική τροποποίηση του συντάγματος, να προχωρήσει στην υλοποίηση των νεοοθωμανικών στόχων του για αναβίωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στην περιοχή της Μέσης Ανατολής.
Εκείνο που πρέπει να ανησυχεί δεν είναι η απόφαση του Προέδρου Αναστασιάδη να προσέλθει στη Διάσκεψη της Γενεύης, αλλά οι προφάσεις που επικαλέστηκε, για να δικαιολογήσει την άνευ όρων αποδοχή του οδικού χάρτη, που επιδίωκε επί μήνες ο κ. Ακιντζί, δηλαδή η Τουρκία. Επέσεισε την απειλή του Ερντογάν για προσάρτηση των κατεχομένων και για «πολιτογράφηση» 26.500 εποίκων.